Şiir

Donald Andrew Hall Jr.  (20 Eylül 1928 - 23 Haziran 2018) Amerikalı şair, yazar, editör ve edebiyat eleştirmeni, 'Şiir: Söylenemez Söylenen’ adlı denemesinde şiiri, 'eserlerinde söylenemeyeni söyleyen' şairler açısından tanımlamaya çalışır. Hall, denemesinde şiir çalışmalarınızda size yardımcı olacak birkaç tespitte bulunur:

 Şiir, tıpkı kurmaca düzyazı ve tiyatro türleri gibi, onu diğerlerinden ayıran kendine özgü bir takım kurallara sahiptir. Herhangi bir şiirde bu kuralları tanıma beceriniz önemlidir, ancak tanımayı analizle eş tutmamalısınız. Bir şairin bir şiirde belirli kuralları kullanışını gözlemleyebilmeniz gerekirken, analiz; özellikler, teknikler veya stratejiler olarak da adlandırılan bu kuralların yarattığı etkiler hakkında çıkarımlar yapmanızı gerektirir. Yakın okuma yoluyla edineceğiniz gözlemleriniz sizi şairin seçimlerinin işlevi ve bunun sonucunda ortaya çıkan etkisi hakkında bilgi sahibi olmaya yönlendirecektir.

Donald Hall'un şiire yönelik düşüncelerini tartışınız. 

Basit görünen şiirin, yalnızca profesörlerin açıklayabileceği entelektüel bir ifadeyi gizlediğini asla varsaymamalıyız. Sadece profesyonel akademisyenler değil, herkes bir şiiri okuyabilir ve ondan anlam ve duygu çıkarabilir. Etki herkes için tam olarak aynı olmayabilir, ancak şiirler genellikle muğlaktır. Şiirlerin anlamını ve sonucunu tartışmak ve fikrinizi savunmak yorumlayıcı ve analitik becerilerinizi geliştirebilir.

Şiire yapısının hazzı ve duygusunun doğruluğu ve teyidi için yöneliriz

Çoğunlukla şiiri sevdiğimiz için okuruz [...] Okuma eyleminde duygu egzersizi ya da pratiği yaparız [...] sanki şiirler duygu akademileriymiş gibi, sanki şiirleri okurken duygular ve duygu anlayışları üzerinde çalışıyormuşuz gibi.

Hall, 'çoğu şiirin bir şey söyleyerek bittiğine' inanmakla birlikte, şiirde kelimelerin kendilerinden çok daha fazlası olduğuna inanır - okuyucunun şiiri incelerken duygu ve zevk hissetmesini sağlayan bir 'söylenemez' vardır. Kelimelerin sırası ve anlamı ile şiirin dilden dökülürken çıkardığı ses, bu deneyimin bir parçasıdır. Bu nedenle, bir şiiri okurken şairin ne hissetmiş olabileceğini ya da sizin ne hissetmenizi isteyebileceğini göz önünde bulundurun. 

Şiir konuşma değildir [...] şiir sanata dönüştürülmüş konuşmadır, konuşma yavaşlatılır ve dikkat edilir, sözcükler tüm çağrışım ve gürültüleriyle onları okumayı kabul eden okuyucu için düzenlenir. 

Gazete okumayı öğrendiğimiz gibi şiiri de gözlerimizle okumayı denersek, şiirin bedenselliğini ve sözcüklere sinmiş tarihi kaçırırız. Dilin, okuyan bedenin ve zihnin bütünlüğüyle etkileşime girmesi için dikkatle okuduğumuzda, şiiri ne sadece gözlerimizle ne de kulaklarımızla özümseriz: Sesli ve sessiz harfleri çiğneyen ağzımızla okuruz; şiirin ritminin dansını canlandıran bacak kaslarımızla okuruz; kelimelerin tarihine ve bağlamına dikkat ederek okuruz.

Bir şiirin yazılış şekli, sayfada görünme şekli, okunduğunda kulağa gelme şekli, kelime sırası, şiirsel araçlar ve yapı, okuyucunun bir şiiri dair değerlendirmesini şekillendirebilir. Her kelimenin, noktalama işaretinin, kafiyenin, sesin vb. bir nedenle seçildiğini unutmayın ve bu nedenin ne olabileceğini düşünün. Ayrıca şiirin bağlamı ve şair hakkında bildikleriniz (örneğin, şiirin yazıldığı zaman veya yer) üzerine de düşünün. 

Gizli oda, bir onay sessizliği içinde kabul edilmesi, onaylanması ve onurlandırılması gereken bir şeydir; gizli oda söylenemeyenlerin toplandığı yerdir ve şiirin benzersizliğidir.

 

Donald Hall'un denemesindeki 'gizli oda', 'söylenemeyenleri' barındırır ve bazı şiirlerden sadece kelimelerden ve anlamlarından daha fazlasını almamızın nedenidir. Şiir bize diğer birçok yazı türünden daha fazlasını verir çünkü tüm duyularımızı harekete geçirmeyi amaçlar, böylece onu zihnimiz ve bedenimizle hatırlarız.

Bir duygu, his ya da fikir bütünleşmesini dilde somutlaştırmak istediğimizde, anlaşılmazlığa düşeriz; aşk ya da tartışmanın hararetiyle konuşmaya çalışırız, hiçbir şey söylemeyiz ya da niyet etmediğimiz bir şeyi söyleriz.

Bazen çelişkili duygular hissedebilir ve bunları ifade edemeyebilirsiniz; şiir bu engeli aşmanın bir yolu haline gelebilir ve şiir okumak, anlatıcının/söyleyicinin veya şiir kişisinin nasıl hissediyor olabileceği ile özdeşleşmenin bir yolu olabilir. Okuduğunuz şiirlerde yer alan bazı tematik fikirleri düşünün: aşk, nefret, kıskançlık, ölüm, vb. hepsi de kendi hayatlarımızda karşılaştığımız veya karşılaşmamız muhtemel duygulardır. Şiirin bu temaları diğer yazı türlerinden daha iyi ifade edip etmediğini düşünün. Şair Marianne Moore da şiirin ne olduğunu bir şiir biçiminde tanımlamaya çalışır. Onun şiir hakkındaki fikirleri Donald Hall'un görüşlerine benziyor mu?

ŞİİRİ ALGILAMA YÖNERGESİ

Aşağıdaki liste, şiir okumak için bir tür yol haritası sunmaktadır. Analizde ilk adım olarak herhangi bir şiiri ele alma sürecinde bu yönergeyi kullanabilirsiniz:

 

1. Şiiri tercihen yüksek sesle birkaç kez okuyun.

 

2. Başlığa dikkat edin. Şiiri okuduktan sonra başlığa ilişkin anlayışınız değişti mi?

 

3. Bir anlatıcı mı yoksa bir kişi mi algılıyorsunuz? Onun hakkında ne biliyorsunuz? Cinsiyet önemli mi? Anlatıcının bir kişiliği var mı yoksa kopuk veya bedensiz mi görünüyor? Bu anlatıcıya kişisel olarak yanıt veriyor musunuz? Sizi duygusal olarak mı entelektüel açıdan mı etkiliyor? Anlatıcı şiirde başka birine mi hitap ediyor? Aralarındaki ilişkiyi belirleyebilir misiniz?
 

4. Şiirdeki durum nedir? Belirli bir zamanda veya yerde mi geçiyor? Zaman ve mekân önemli mi?
 

5. Hem durumu hem de anlatıcıyı tanımlamada imgeleme nasıl kullanılır? Ton/tutum yaratma açısından özellikle etkili olan hangi imgeler gözünüze çarpıyor? Görme, işitme, dokunma, koklama, tatma, kinestetik olmak üzere hangi duyularınız imgeleme yoluyla harekete geçiriliyor?

 

6. Hangi tonlar oluşturuluyor? Dikkate alınması gereken birkaç tanesi şunlardır: nostaljik, şakacı, ironik, üzgün, acı, esprili, samimi, nesnel, resmi, gayri resmi, ciddi veya hicveden.

 

7. Ana amaç nedir? Tarif etmek, ikna etmek, bir hikaye anlatmak, zamanın bir anını ortaya çıkarmak mı yansıtmak ya da felsefe yapmak mı? Başka bir şey mi?

 

8. Şair; vurgu, tekrar, ima veya çağrışım yoluyla dikkatinizi belirli bir kelimeye çekiyor mu? Bazı kelimeler mecazi veya sembolik anlam kazanıyor mu?

 

9. Şiirde hangi edebi sanatlar kullanılıyor? Düşünün: yansıma sözcükler, aliterasyon, asonans, ünlü-ünsüz uyumları ve kafiye. Düzenli veya düzensiz bir ritim var mı? Ahengi sağlayan unsurlar -vurgu, tonlama, ölçü, uyak- nasıl kullanılmış?


10. Şiirin şekli, yapısı ve mimarisi anlamın altını çizmek için ne şekilde çalışıyor? Satır kırılması veya noktalama işaretleri nasıl bir etki yaratıyor? Şiirin fiziksel yapısı anlamı ortaya koyuyor mu?

ŞİİRLE İLGİLİ BİLGİLER

 

Şiirin özünde zevkli olduğunu unutmayın. Kelimeleri söylemek, onları ağzımızda şekillendirmek, bizi esasen çok ilkel bir seviyede etkileşime sokar. Çocukların kelimelerin seslerini dinlemekten aldıkları zevki bir düşünün. Tekerlemeler, bir hikayeyi dinleyen çocuklar olarak bizi eğlendirir ve biz kelimeleri okumayı ve sesleri kendimiz çıkarmayı öğrenirken de aynısını yapmaya devam eder. O halde ses, bu türün kalbinde yer alır. Bu türü keşfederken diğer yararlı bilgiler şunları içerir:

 

Başlangıçta, söyleyici/anlatıcı/şiir kişisi ve ton hakkında elinizden gelen her şeyi belirlemeniz gerekir.

 

Bu ses tonunun, anlatıcının şiirdeki duruma yönelik tutumunu yansıttığını düşünün.

 

Bilmediğiniz bir kelimeye bakmaktan veya tarihteki veya efsanedeki bir kişiye, yere veya olaya yapılan göndermeleri veya imaları araştırmaktan korkmayın. Tüm kelimelerin ne anlama geldiğini en azından temel seviyede bildiğinizden emin olmalısınız.

 

Aynı şekilde, şairin sunduğu durumu veya ona eşlik eden duyguları yaşamaktan korkmayın. Tıpkı diğer türlerde olduğu gibi, olasılıklara açık olun, kendinize düşünmek ve hissetmek için izin verin. Şiir dilinin birçok boyutu ve bir şairin kullanmak zorunda olduğu çok sayıda şiirsel strateji/uzlaşım nedeniyle bir şiiri birden çok kez okumanın değerli olduğunu kabul edin. 

 

Bir şairin hangi stratejileri veya gelenekleri kullandığını gözlemlerken, bu gözlemleri şekil ve içerik etkileşiminin nasıl belirli etkiler yarattığını anlamak için uygulayabilirsiniz. Bu etkileri ve şiirdeki işlevlerini anlamak analiz üretmektir.

Selected Pages

All materials on this website are for the exclusive use of teachers and students at subscribing schools for the period of their subscription. Any unauthorised copying or posting of materials on other websites is an infringement of our copyright and could result in your account being blocked and legal action being taken against you.